Tribulus (lat. Tribulus terrestris, babin zub, zubačica) je jednogodišnja zeljasta biljka iz familije Zygophyllaceae. Rasprostranjena je u sušnim i suptropskim predijelima južne Evrope (i na Balkanu), Azije i Sjeverne Amerike. Tradicionalno se koristila za liječenje potencije i kao tonik za podmlađivanje, a danas je veoma popularna među sportistima, bodibilderima i atletičarima kao prirodni anabolik.

Hemijski sastav ove biljke ogleda se u visokom sadržaju saponina (glukopiranozil galaktopirana, protodioscina, diosgenina, ruskogenina, hekogenina, jamogenina, epimilagenina, tigogenina, neotigogenina i gitogenina). Ova biljka je bogata polisaharidima kao i sterolima (sitosterol, kampesterol). Od flavonoida najviše ima kempferola i kempferolnih glikozida, kao i kvercetina. Zastupljene su i masne kiseline (stearinska, oleinska, palmitinska, linoleinska). Također ima tanina, vitamina C i kalijumovih soli, a pronađena su i dva alkaloida (harman i norharman). U lišću biljke također mogu da se nađu: askorbinska kiselina, kalcijum, željezo, fosfor i proteini.) 

U tradicionalnoj medicini tribulus se oralno primjenjuje za napetost stomaka, dijareju, kamen u bubregu, krvarenje iz nosa i vertigo. Koristi se i kao afrodizijak, diuretik, generalno kao tonik i tonik uterusa. U kineskoj i indijskoj tradicionalnoj medicini tribulus se smatra stimulansom muškog polnog nagona. Dobro je poznat i na Balkanu, i uopšte među južno-evropskim narodima, kao ljekovita biljka. Od 1970-tih godina, sovjetski bodibilderi su promovisali upotrebu i na Zapadu. Protodioscin, kao i dioscin i diosgenin stimulišu seksualne performanse i mogu se koristiti za niz seksualnih poremećaja. Pomažu u regulisanju nivoa seksualnog nagona povećavajući postotak slobodnog testosterona kod muškaraca, a čak mogu da utiču i na hormone – pregnenolon, progesteron i estrogen. Mogućnost balansiranja ženskih hormona čini ovu biljku potencijalno korisnom kod premenstrualnog i menopauzalnog sindroma.

Steroli pomažu u sprečavanju uvećanja prostate i u kombinaciji sa X steroidnim saponinima, mogu pomoći u prevenciji kancera prostate (istraživanja su još u toku).

Saponini (saponinski glikozidi) su posebna grupa glikozida koji u svom sastavu pored šećera imaju i triterpenska ili steroidna jedinjenja. Triterpenski saponini su toksični, imaju sposobnost hemolize eritrocita, dok su steroidni saponini značajni prekursori za sintezu steroidnih hormona.

Steroidni saponini u tribulusu se označavaju kao X steroidni saponini. Istraživanja pokazuju da imaju potencijalni uticaj na cijeli imunološki sistem u ljudskom tijelu zahvaljujući svojim antibakterijskim i antivirusnim efektima. Zbog ovog svojstva, smatra se da tribulus može biti primenjivan i interno i eksterno za liječenje herpesa i virusnih infekcija kao što je influenca i prehlada.

Tribulus se preporučuje kao nesteroidni preparat biljnog porijekla koji na prirodan način povećava proizvodnju vlastitog testosterona.

Klinička istraživanja pokazuju da žene koje uzimaju tribulus imaju manje hormonskih disbalansa u menopauzi. Sportiskinje mogu izgubiti masno tkivo i povećati masu i snagu. Jedino ograničenje u primjeni tribulusa kod žena je da prekinu uzimanje 5 dana prije menstruacije i malo duži vremenski period prije planiranja trudnoće.

Tribulus je popularan među sportistima zbog ergogenog efekta i zbog sposobnosti da poveća snagu mišića.

Tribulus se ne nalazi na listi doping supstanci i u slobodnoj je prodaji širom svijeta. Bezbjedan je za upotrebu kod takmičara samo kada se koristi čista biljka, bez kontaminanata jer ona ne daje pozitivne rezultate na anti-doping testu. Međutim potreban je oprez kod upotrebe tribulusa od strane takmičara. Danas, zbog relativno česte kontaminacije preparata, upotreba ovih suplemenata se smatra rizičnom.

Ostali efekti Tribulla su: sniženje nivoa holesterola, sniženje krvnog pritiska, povećanje erekcije kao i dužine trajanja i učestalosti seksualnih odnosa.

Do sada nisu objavljena ispitivanja toksičnosti kod ljudi, ali su zabilježena dva slučaja hepatonefrotoksičnosti poslije primjene velikih doza kod zdravih muškaraca.

Neželjeni efekti primjene tribulusa u kraćem vremenskom periodu nisu utvrđeni kod zdravih osoba i žena koje ne doje. Zabilježeni neželjeni efekti uključuju nesanicu i neredovne menstruacije. Testovi na laboratorijskim životinjama povezuju tribulus sa problemima u fetalnom razvoju. Prema tome, neophodno je izbjegavati ove suplemente za vrijeme trudnoće i dojenja. Također se ne preporučuje primjena kod osoba sa tumorima osjetljivim na androgene. Ne preporučuje se kod osoba mlađih od 12 godina.

Moguće interakcije sa lijekovima je povećanje antihipertenzivnog efekta nekih grupa lijekova, kao sto su: beta blokatori, digoksin, blokatori kalcijumovih kanala, diuretici. Tribulus također može značajno spustiti nivo sećera u krvi, te je potrebno voditi računa prilikom primjene lijekova za dijabetes.

Moguća je hiperosetljivost i alergija na sastojke biljke, kao i fototoksične reakcije. Zato se preporučuje izbjegavanje izlaganja suncu ili primjena uz preparate za zaštitu od sunca sa visokim vrijednostima zaštitnog faktora (SPF >30).

Uobičajene doze se razlikuju u zavisnosti od procenta saponina, ali mogu da se kreću od 90 do 1500 mg ekstrakta dnevno.